Πόρ-ος > Por-t

Ο πόρος είναι ένα πέρασμα και σαν τέτοιο έδωσε τα λατινικά portare, porta, portus να ορίσουν την πόρτα, την είσοδο αλλά και το λιμάνι.

Συγγενεύει και με το περ- per αφού εννοιολογικά σημαίνει την μετάβαση στην πέρα πλευρά...

Όσο για την πόρωση, ε, όλοι ξέρετε ότι ο πορωμένος έχει τους πόρους του γεμάτους από το αντικείμενο που έχει πορωθεί!

Η Πορτάρα ορίζει το πέρασμα στο λιμάνι της Χώρας της Νάξου!

port

Έργ-ον > Werk > Work

Το έργον λοιπόν είναι η λέξη που ευθύνεται για τα αγγλοσαξωνικά werk και work, αφού από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι εργάζονταν πολύ για να επιβιώσουν.

Επίσης, το όργανο (όχι κάποιο συγκεκριμένο, αλλά γενικά) βοηθάει στην εργασία (όπως και το εργαλείο), γι'αυτό και ονομάζεται έτσι. Παράγονται δε πολλές λέξεις και έννοιες όπως οργανισμός, οργάνωση, organization, organic και άλλες.

Το όργιο (orgy) και ο οργασμός (orgasm), συνδέονται άμεσα με τον κόπο, την κινητηκότητα και την δημιουργία!!!

Επειδή η ρίζα εργ- (ΙΕ werg-) σημαίνει και πίεση, σκληρή δουλειά και κυνηγώ (εργασία είναι κι αυτή!), δημιουργήθηκε στα αγγλικά το urge, urgent που θα πει επείγον, αυτό που πρέπει να γίνει γρήγορα...

work urge organ

Πύργ-ος > Burg-

Ο Ασπρόπυργος στα γερμανικά λέγεται Weissenburg και ο πύργος, burg!
Με μετατροπή του π σε β, b, η ρίζα πυργ- γίνεται burg και κολλάει στο τέλος από ένα σωρό τοπωνύμια της Ευρώπης.

Από το Luxen-burg στο Stras-burg και από τον Πύργο Ηλείας, στον Πύργο (Burgas) Βουλγαρίας, οι ευρωπαίοι ονόμαζαν "πύργους" τις πόλεις τους για να δηλώσουν οργανωμένη και οχυρωμένη πολιτεία.

Ομόριζo και το αγγλικό borough που σημαίνει τα τείχη της πόλης, το φυλάκιο, οι επάλξεις.

Ακόμα και η αρχαία ελληνική πόλη της Περγάμου στη Μικρασία πήρε το όνομά της από εκεί.

Να μη ξεχάσουμε και το αραβικό burj που θα πεί πύργος, αλλά και το γνωστό Μπουρτζί στο Ναύπλιο!

burg

Γεύσ-η > Gust-o > Choose

Η "ινδοευρωπαϊκή" ρίζα γευσ- (geus-) που σημαίνει ευχαρίστηση δημιούργησε εκτός από την ελληνική γεύση και άλλες έννοιες σε πολλές γλώσσες.

Gustus, gusto και gustare στα λατινικά είναι η γεύση, δοκιμή, αρέσκεια και είναι συνώνυμο με το αγγλικό taste.

Επειδή όλες οι παραπάνω έννοιες οδηγούν και στην επιλογή (αυτό που γουστάρουμε περισσότερο, αυτό διαλέγουμε), από το geus- δημιουργείται στα πρωτογερμανικά το keusanan, στα αρχ. αγγλικά ceosan και στα νέα choose, choice!








Τέλος στα ελληνικά, πήραμε το γούστο από τους λατίνους που τους προέκυψε από την γεύση!

gusto choose

Γόμφ-ος > Κόμβ-ος > Comb-ine

Γόμφος στα αρχαία είναι ο μεταλλικός σύνδεσμος-άξονας των τμημάτων μιας κατασκευής αλλά και ο αρμός σώματος, εξ'ου και γοφός που είναι αυτό που περιβάλλει την άρθρωση των μηριαίων οστών.

Κόμβος είναι το σημείο που συνδέονται δύο δρόμοι-τμήματα και το ίδιο σημαίνει και το αγγλικό hub απ'όπου προκύπτει και το δικτυακό hub αφού αυτό συνδέει πολλές γραμμές καλωδιακού δικτύου.






Combine και combination είναι συνδέω και συνδυασμός στα αγγλικά, ενώ στα νέα ελληνικά λέμε κουμπί αυτό που "δένει" δύο κομάτια ύφασμα και αυτό που πατάμε για να συνδεθούμε σε μια λειτουργία και κόμπος όταν σε ένα σημείο δένονται πολλά μέρη.Πατήστε το παραπάνω κουμπί και θα δείτε να μην συμβαίνει κάτι αξιοπερίεργο!

Και επειδή ο αρχικός γόμφος σημαίνει και το δόντι (σαν σημείο συνάντησης ή κατάληξης μιας λειτουργίας), comb στα αγγλικά είναι αυτό το οδοντωτό σε σχήμα πράγμα που χτενίζουμε τα μαλλιά μας!



...εξωγήινοι χτενίζουν (combing) μια περιοχή!







comb γόμφος

Κάμπ-ος > Camp-us > Camp-ing

Ποια η σχέση του κάμπου και του κάμπινγκ; Η καμπύλη φυσικά! Κάμπτω, καμπή, κάμπια και κάμψη, προέρχονται από την ίδια ρίζα και επειδή η Γη μας δεν είναι επίπεδη αλλά καμπυλωτή, προέκυψε ο κάμπος να σημαίνει το λιβάδι που περιβάλλεται από λόφους, βουνά (και άλλες...καμπύλες) και την εύφορη, εκμεταλλεύσιμη γη.

Στα λατινικά campus είναι το λιβάδι και καταλήγει στις αγγλοσαξονικές γλώσσες να σημαίνει κατασκηνώνω = camp, camping αλλά και εκστρατεία(!) = campaign αφού ο στρατός χρειάζεται κάμπο για να απλωθεί! Από την εκστρατεία (campaign)
μάλιστα που μπορεί να είναι και διαφημιστική, έρχεται σαν αντιδάνειο στα ελληνικά η καμπάνια που σημαίνει περισσότερο την προβολή, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για την στρατηγική της προβολής.

Ακόμα και η σαμπάνια (champagne) είναι ομόρριζη, είτε σαν προϊόν του κάμπου, ή από το γεμάτο καμπύλες μπουκάλι της! Πλάκα κάνω, προέρχεται από την γαλλική περιοχή Champagne που ονομάστηκε έτσι από την ανοιχτή της πεδιάδα.

campus campus

Δρύ-ς > Dru > Tree

Η δρυς ήταν από τα πολύ παλιά χρόνια ακόμα το ιερότερο όλων των δένδρων και η λατρεία του διαδεδομένη σε ολόκληρη την αρχαία Ευρώπη, ενώ ο Δρυίδης ή Δρουίδης (Druide) ήταν ο ιερέας της.

Σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, ανατολικές και δυτικές, το δέντρο το λένε κάπως έτσι.
drv-o-a στα σλάβικα, derwen στα ουαλικά, drusk στα αλβανικά.

Το οδοντικό σύμφωνο δ(d), από μέσο μετατρέπεται σε ψιλό και γίνεται τ(t). Το φωνήεν υ(u) μεταμορφώνεται σε ee και προκύπτει το αγγλικό tree. Στα πρωτογερμανικά trewan και γοτθικά triu.

Με μετάθεση του u και r, από το δρυ (dru) βγαίνει και το λατινικό dur-us που σημαίνει σκληρός επειδή το δέντρο είναι σύμβολο δύναμης και σκληρότητας! Η λέξη ξαναγυρνάει στα ελληνικά και όταν κάποιος είναι δυνατός και όρθιος, λέμε οτι είναι ντούρος!

tree

Τόρν-ος > Torn-us > Turn

Όπως όλοι ξέρουμε, ο τόρνος είναι κάτι που κάνει πολλές στροφές και γυρνάει. Η λέξη υπήρχε απ' τα αρχαία χρόνια και στα λατινικά έμεινε ακριβώς ίδια -tornus- και με την ίδια σημασία.

Από κει και πέρα, η λέξη γυρίζει στην Ευρώπη και ερμηνεύει πολλές λέξεις που προέχονται από αυτόν: tornado είναι ο στρόβιλος, turn θα πει γυρίζω, στρίβω.












Στη γλώσσα μας, κάποτε υπήρχε και ρήμα τορνεύω που σημαίνει δουλεύω στον τόρνο, γυρίζω, ενώ στα νέα ελληνικά χρησιμοποιούμε ακόμα τη λέξη τορναδόρος σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις:
α) ο χειριστής του τόρνου
β) αυτός που ...το γυρίζει!

turn

Αλδ-αίνω > Alt, Old

Υπάρχει ένα αρχαίο ελληνικό ρήμα που επηρέασε την... ηλικία κάποιων ευρωπαίων: αλδαίνω που θα πει μεγαλώνω, θρέφομαι!

Οι γερμανοί λένε alt και οι άγγλοι old και εννοούν τα χρόνια που περνάνε από πάνω μας αλλά και την παλαιότητα...

Σχετικά με το αλδαίνω είναι και το άλμα - άλτης, αφού με το πήδημα... μεγαλώνουμε!

old

Πέρα+Έσπερος > Far+West

Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία! Η "ινδοευρωπαϊκή" ρίζα περ- (per-) σημαίνει κατ'ευθείαν, απέναντι,μακρυά.

Από εκεί πέρασε και το πέρα το δικό μας που σημαίνει απέναντι, μακρυά, το per των λατίνων που σημαίνει κατ'ευθείαν, ενώ ατα σανσκριτικά είναι parah. Παράγονται δε με πτώση p>f τα far, farther, και τα πρωτογερμανικά ferro και fern που θα πει μακρυά.

Ομόριζα και με την ίδια ουσιαστικά έννοια είναι και οι λέξεις for στα αγγλικά, δανικά και fuer στα γερμανικά, per στα ιταλικά, pour στα γαλλικά, para στα ισπανοπορτογαλέζικα και për στα αλβανικά που σημαίνουν την πρόθεση για, η οποία σημασιολογικά αναφέρεται κατευθείαν σε - για κάτι.

Όσο για το west, προέρχεται από το "ινδοευρωπαϊκό" wes- (βες, με ελαφρύ το β) από το οποίο προκύπτουν το έσπερος και το λατινικό vesper που σημαίνουν την δύση του ήλιου. Και φυσικά, η τεχνητή γλώσσα esperanto που ονομάστηκε έτσι για τον "δυτικό" της χαρακτήρα...

far west

Ζώο > Zoo

Το ζώον είναι εν ζωή ον. Ζωολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τα ζώα και εμείς είμαστε ακόμα πιο ζώα που τα εξαφανίζουμε!

Από το zoology - zoological garden, μένει μόνο το zoo για να δηλώσει τον ζωολογικό κήπο.

zoo

Ρέ-ω, ρεί-ω > Ru-o, ri-vus

Υπάρχει, λέει, μία πρωτοινδοευρωπαϊκή ρίζα ρει- rei-, που σημαίνει ρεί, ρέει, τρέχει δηλαδή. Από εκεί ξεκίνησαν και δημιουργήθηκαν λέξεις που σημαίνουν ροή νερού, ρυάκι, ρεύμα, ρευστότητα: rio, rivus, rivulet, river, strom.

Μία δεύτερη, συγγενική πρωτοινδοευρωπαϊκή ρίζα ρέγ- reg- μας δίνει το βρέχειν και γίνεται regen, regn, rain.

Ομπρέλλα από τον όμβρο (βροχή) και umbrella.

Γενικότερα, πολλές λέξεις που εμπεριέχουν στα αρχικά τους γράμματα το ρω, ελληνικές ή λατινογενείς, έχουν την έννοια της ροής, του τρεξίματος: run, ride, road, race, ρόδα, τροχός κ.α.

river rain rivulet

Όλ-ος > Oύλε > 'Ole

Στα αρχαία ιωνικά, ούλος είναι ο όλος και ένας δημοφιλής χαιρετισμός ήταν το ούλε που ευχόταν στον άλλον να παραμείνει ολόκληρος, δηλαδή αρτιμελής και υγειής!

Από εκεί ξεκίνησαν το όle, αλλά και το hola, hallo, hello που χρησιμοποιούν όλοι σχεδον οι ευρωπαίοι και όχι μόνο!

Στην περίπτωση των ισπανών, οι θεατές εύχονται σίγουρα να μείνει ο ταυρομάχος χωρίς απώλειες!


















(στη φωτό επάνω, φαίνεται ένας επίδοξος ταυρομάχος, όχι ολόκληρος!)

Από το όλα προέρχεται επίσης το αγγλικό all και το γερμανικό alles που προφέρεται όμως "άλλες" (άσχετο με το "άλλος").

Πολλές λέξεις εμπεριέχουν το όλο, όλες έχουν μία ολική σημασία:
ολόγραμμα, hologramm, ολοκαύτωμα, holocaust, καθολικό, catholic, whole, total και άλλες.

Πιθανή η σχέση του με το holy (άγιος) που σημαίνει αυτόν που είναι τόσο ολοκληρωμένος που δεν προσβάλλεται από τίποτα αλλά και με το health (υγεία).

Επίσης, full στα αγγλικά και voll στα γερμανικά είναι το γεμάτο, ολόκληρο δηλαδή.

Κίρκ-ος > Circ-us

Ο κίρκος είναι στα αρχαία ο κρίκος, ο δαχτύλιος. Και ο κύκλος από εκεί προέρχεται ενώ στα λατινικά γίνεται circus και circa που θα πεί πέριξ.

Το τσίρκο ονομάζεται έτσι από το κυκλικό του σχήμα.

Επίσης στα αγγλικά ο κύκλος είναι circle και ο κυκλώνας, cyclon.

circus

Δόμ-ος > Dom-us

Μεγάλη εξέλιξη έχει ο δόμος που βγαίνει από το δέμω (δένω, δέμα). Δώμα, δωμάτιο, δομή, οικοδομή είναι λέξεις που έχουν να κάνουν με κατασκευή, δέσιμο δηλαδή.

Στα λατινικά πήρε την έννοια του μεγαλοπρεπούς κτίσματος αλλά και του τόπου που κατοικούμε και σε συνδυασμό με την κυριαρχική διάθεση που συνεπάγεται το ...χτίσιμο, δημιουργούνται πολλές άλλες λέξεις που δηλώνουν κυριότητα:

domus, dominate, dome, domestic, domain, duomo, domino, domina, kingdom, wisdom, etc

domestic

Γραύ-ς > Grau

Γραίος είναι ο γέρος και η γριά και έχουν γκρίζα μαλλιά γι αυτό και γραύς στα αρχαία είναι ο γκρίζος, ο ψαρομάλλης
όπως γερμ. grau, αγγλ. gray, grey.

Στην Ήπειρο ζούσανε χιλιάδες χρόνια πριν οι Γραικοί Σελλοί ή Σέλληνες, μία φυλή ελληνική που θεωρούνταν οι παλαιότεροι-γηραιότεροι-γραικότεροι έλληνες τότε.

Για τους λατίνους βέβαια όλοι οι έλληνες ήταν παλαιότεροι από αυτούς και έμεινε να ονομάζουν την Ελλάδα ακόμα μέχρι σήμερα Γραικία Graecia.

Το κόλλησαν και στους υπόλοιπους ευρωπαίους και όλοι μας λένε παλιούς, γέρους:
greek, greque, griechisch, griego...

Αλλά ο παλιός ειν' αλλιώς....

Βρύ-ω > Bre-w

Το ρήμα βρύω βρυάζω σημαίνει φουσκώνω, γεμίζω, υπερχειλίζω και παράγονται βρύση, βρύα, έμβρυον αλλά και βρίθω, βράζω, αναβλύζω. Βρύτος ήταν ένα είδος ζύθου από κριθάρι.

Συγγενικό είναι το φρυάττομαι που σημαίνει φυσάω από την μύτη.

Λόγω της ζυμώσεως και του φουσκώματος, προέκυψαν brew, beer, breath, breast, bread στα αγγλικά και brot, bier στα γερμανικά.

Φυσικά και η μπύρα είναι εξελληνισμένο το beer και κανονικά θα έπρεπε να λέγεται βύρα!

brew breath beer

Λείχ-ειν > Leck-en

Λείχω θα πεί γλύφω. Η ρίζα λειχ- ή λιχ- κρύβεται πίσω από το γερμανικό lecken και το αγγλικό lick και έχουν την ίδια σημασία.

Στα λατινικά μετατρέπεται σε lingere (γλύφω) και lingo, lingua παίρνοντας την έννοια της γλώσσας ώς όργανο αλλά και αυτή που μιλάμε. Οι άγγλοι τη λένε language.

lick

Λόγ-ος, λέγ-ω, λέξ-ις > Log-o, leg-o, lex-is

Τι να πρωτολέγω για το λέγειν! Αυτό που λέμε λέγεται λόγος και είναι λέξεις. Χρησιμοποιείται και ως συνθετικό για να δημιουργήσει μια πληθώρα λέξεων, τόσο στην ελληνική, όσο και στη λατινική.

Lex, legis στα λατινικά είναι το δίκαιον και ίσως προκύπτει και το αγγλικό law (legh-, lagu, lög)

Το λεξικό έμεινε lexicon ενώ το λεγ- μας δίνει και σαν leg- lec- lig- :colligo, college, κολλέγιο, intelligo, intelligence, religion, legend, lego, lectus, lector, lecture, collect, συλλέγω, select, elect, εκλέγω etc.

Όσο για τον λόγο, -λογία, μετατρέπεται logo -logia, -logy και προσαρμόστηκε σε πολλές έννοιες και επιστήμες. Από τον διάλογο dialoge, μέχρι και φιλολογία philology, οικολογία ecology κλπ.

Ακόμα και σήμερα, όταν γίνεται πολύς λόγος για κάτι, κολλάμε ένα -λογία μετά το κάτι και έχουμε μια νέα ...επιστήμη! (πχ. παπαρολογία: από την παπάρα, τον λαπά από γάλα και ψωμί που τρώγαμε μικροί, πήρε την έννοια του χλιαρού, ανούσιου και περιττού λόγου στην συνέχεια και με την βοήθεια των πολιτικών μας που την ανέδειξαν σε επιστήμη, δημιουργήθηκε η παπαρολογία και παπαρολόγος: o ειδικός στις παπάρες, ο πολιτικός!)

Πιθανή η σχέση του λέγειν με το λείχειν αφού και τα δύο τα κάνουμε με την γλώσσα...
lecture lexicon

`Ωρ-α > H-ora

Ώρα, ώρη σημαίνει το χρονικό διάστημα, έτος, εποχή, τμήμα του ημερονυκτίου (όπως σήμερα). Παράγονται τα ώριμος, ωραίος, κα.

Το `ώρα με την δασεία του στα λατ. γίνεται hora (>hornus), ιταλ. ora, ενώ από το `ώρη>αρχ.γαλ. hore>ore, γαλ. heure, αρχ.αγγλ. oure>houre>αγγλ. hour.


Συγγενικά είναι τα heur, year, jare, jahr, jer, που σημαίνουν όμως έτος, φέτος σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες.




ὥρα
hour
year